Қоғам

"Малдың қиналғанын сезінемін" Ет жемейтін қазақ ерлі-зайыптының әңгімесі

© Sputnik / Владислав ВодневӨмірзақ және Айнагүл Әбдіқановтар
Өмірзақ және Айнагүл Әбдіқановтар - Sputnik Қазақстан
Жазылу
Өмірзақ және Айнагүл Әбдіқановтар туғаннан ет жемейтін қазақтар емес. Ет, балық және жұмыртқадан бас тарту – ақыл-есі кіріп, оң-солын танығаннан кейін саналы түрде қабылданған шешім

АСТАНА, 22 қараша – Sputnik, Нұргүл Абай. "Етті ең көп жейтін ұлт" атағына ие болған қазақтар үшін еттен мүлде бас тарту оңайға соқпайтыны рас. Кейбіреулер үшін бұл тіпті мүмкін емес нәрсе. Тек Өмірзақ пен Айнагүл Әбдіқановтар үшін емес. Ерлі-зайыптының вегетариандар қатарына қосылғанына біраз жыл болды. Үш жасар қыздары да ата-анасына тартқан, етті аузына алмайды. Әбдіқановтар осыдан екі жарым жыл бұрын елордадан вегетариандық дәмхана ашып, бүгінде кәсібін дөңгелетіп отырған жайы бар. Sputnik Қазақстан тілшісі еттен саналы түрде бас тартқан астаналық жұппен кездесіп, көкейді мазалаған сұрақтарға жауап алып қайтты.

қызыл ет - Sputnik Қазақстан
Қоғам
Ғалымдар қызыл еттің неге қауіпті екенін айтты
"Жастайымнан зорлық-зомбылыққа қарсы болдым"

41 жастағы Өмірзақ Әбдіқановтың ет жемегеніне 18 жыл болыпты. 10 жыл бойы Үндістанда тұрып, монах болған. Сол жылдары йогамен айналысып, үнді философиясына тереңірек бойлап, ежелгі қасиетті жазбаларды жан-жақты зерттеп, біраз дүниені көңіліне түйіп қайтқан. 

"Үндістанда сиыр қасиетті жануар саналатынын білесіз. Жұрт үнділер малға табынып кеткен деп сөгіп жатады. Ал мен сол елге өзім барып көрдім, олар малға табынбайды, сиырға тек құрмет көрсетеді. Не үшін? Өйткені, сиыр –  шынымен құрметке лайық жануар. Ол жыртқыш емес, ешкімге зияны жоқ, жайлауда жайылып, кешке таман желіні сүтке толып келеді. Біз оны сауып, рақаттанып сүті мен айранын ішіп, қаймағы мен ірімшігін жеп, бала-шағамызды асыраймыз. Ал сүт бермей қойса, бірден сойып тастап, жеп аламыз. Бұл қандай мәдениет сонда?", — деп сөзін бастады ет жемейтін қазақ. 

41 жастағы Өмірзақ Әбдіқанов 18 жылдан бері ет жемейді
41 жастағы Өмірзақ Әбдіқанов 18 жылдан бері ет жемейді - Sputnik Қазақстан
41 жастағы Өмірзақ Әбдіқанов 18 жылдан бері ет жемейді

Жастайынан зорлық-зомбылыққа қарсы болған Өмірзақ Әбдіқанов ақыр соңында вегетариан болуға бел буады. Ол кезде жасы 23-те болатын. 

"Бала кезде үйдегілердің қой сойып жатқанын көргенде, шыдай алмай, кетіп қалатын едім. Тіпті тауық та сойғым келмейтін. Бір сөзбен айтсақ, жан қиғым келмеді", — дейді астаналық тұрғын. 

Оның айтуынша, адам мен хайуанды бір-бірінен өзгешелейтін үш нәрсе бар – мәдениет, құрмет және махаббат. Бұл үшеуі тек адамның өмірінде кездеседі, сондықтан адам секілді өмір сүресің бе, жоқ әлде хайуан секілді тіршілік етесің бе, бұл әркімнің өз таңдауы. 

"Алдыңызға жүгіріп келген үш-төрт итке мүжілген сүйекті лақтыра салсаңыз, олар сыпайылық танытып, мәдениетті болып, бір-біріне "сен жей ғой" демейді. Өйткені Алла о баста оларды жыртқыш етіп жаратқан. Ал адамның жаратылысы мүлде бөлек. Жыртқыштар да бірін-бірі жейді ғой деп, біз де сондай болуымыз керек пе?! Құдай адамға сана-сезім, түйсік берді. Бірақ таңдау еркін де өзіне қалдырды", — дейді Өмірзақ Әбдіқанов. 

"Ет жемейтін қазақты қайдан табасың?"

Ал Өмірзақ Әбдіқановтың жары Айнагүл 8 жылдан бері ет жемейді. Вегетариан болу туралы ой өзінің жан-дүниесіне тереңірек үңіліп, психологияны оқи бастағаннан кейін туған. 

Ет мүшелеп, табақ тарта аламыз ба - Sputnik Қазақстан
Инфографика
Ет мүшелеп, табақ тарта аламыз ба
"Астанаға көшіп көлгенде, адамның өзін-өзі дамытып, жетілдіруі үшін перспективалар көп екенін ұқтым. Адам бақытсыз болған кезде, үнемі бір нәрсені іздеп жүреді. Неге бақытсыз екенін, жалған ғұмырдың мәнін, ғаламның жаратылысын ұғынып-түсінгісі келеді. Психологияны оқып, семинар-тренингтерге қатыса бастағаннан кейін, йогамен айналыстым. Йогамен айналысқан кезде, ұстазымыз бізді ахимсаны сақтауға үйретеді. Яғни, зорлық-зомбылыққа жол бермеу, біреуге тіл тигізбеу, тіршілік атаулыға құрметпен қарау және денсаулыққа зиянын тигізбей, ағзаға пайдалы тамаққа көшу. Менің вегетариандар қатарына қосылуым осылай басталды", — дейді Айнагүл Әбдіқанова. 

© Sputnik / Владислав ВодневАйнагүл Әбдіқанованың еттен бас тартқанына 8 жыл, вегетариан болу туралы ой өзінің жан-дүниесіне тереңірек үңіліп, психологияны оқи бастағаннан кейін туған
Айнагүл Әбдіқанованың еттен бас тартқанына 8 жыл, вегетариан болу туралы ой өзінің жан-дүниесіне тереңірек үңіліп, психологияны оқи бастағаннан кейін туған - Sputnik Қазақстан
Айнагүл Әбдіқанованың еттен бас тартқанына 8 жыл, вегетариан болу туралы ой өзінің жан-дүниесіне тереңірек үңіліп, психологияны оқи бастағаннан кейін туған

39 жастағы Айнагүл өмірлік серігі Өмірзақты вегетариан болғаннан кейін кездестірген. Ет жемейтін қазақты мақсатты түрде іздедім, деп күлді ол. 

"Ол кезде жасым 35-ке келіп қалған еді. Анам "арақ ішпейтін, темекі тартпайтын, оның үстіне ет жемейтін қазақты қайдан табасың" дейтін. Бірақ мен өз-өзіме сенімді болдым. Себебі адам бір нәрсені шын қалап, өзі соған дайын болса, сәттілік серігің болады", — дейді елордалық әйел. 

Ерлі-зайыпты Алматыда өткен йога фестивалінде танысыпты. Бүгінде 3 жасар қызы бар. Айнагүлдің айтуынша, ол да туғаннан ата-анасы сияқты вегетариан. Ешқашан еттің дәмін сезініп, аузына алып көрмепті. 

Вегетариан отбасының үш мезгіл тамағы қандай?

Бұл отбасының дастарқанынан күнделікті жейтін етті көрмейтініңіз анық. Оның үстіне балық пен жұмыртқа да атымен жоқ. Тіпті торт пен басқа тәттілердің өзі жұмыртқасыз дайындалады. 

"Таңғы асқа міндетті түрде жеміс-жидек, түрлі ботқа жейміз. Жеміс-жидек шырынын, шпинат, мүк жидегі қосылған смузи әзірлейміз. Ал түскі асымыз бұдан да құнарлы, бұршақ дақылдарын көбірек жеуге тырысамыз. Бұрын гарнир десе көз алдымызға тек макарон, картоп, күріш, қарақұмық қана елестейтін. Ал қазір булгур, киноа, чиа тұқымы, жасымық бар. Солардан котлет, сорпа пісіреміз, көкөністерді бұқтырамыз. Сосын үстелде үнемі жаңғақ тұрады. Қарап отырсаңыз, вегетариандардың асханасы әртүрлі дәмді-тәттіге бай", — дейді ас үйдің иесі Айнагүл. 

Электронды темекі - Sputnik Қазақстан
Қоғам
Денсаулық сақтау министрі: электронды темекіден аулақ болыңыздар
Алты кезінде кешкі ас ішіледі. Бұл кезде вегетариандар асқазанда тез қорытылып, оңай сіңірілетін тағамдармен шектеледі. 

"Алтыдан кейін қарнымыз қатты ашып бара жатса, жеңіл-желпі ауқаттанып аламыз", — дейді ол. 

Бір қызығы, ерлі-зайыпты күнделікті ас-сусыннан сүт қосылған шай мен кофені де алып тастаған. Негізінен, ағзаға пайдалы шөп шайларын ішеді екен.

© Sputnik / Владислав ВодневОтбасының дастарқанынан еттен бөлек, балық пен жұмыртқа да жоқ. Тіпті торт пен басқа тәттілердің өзі жұмыртқасыз дайындалады.
Отбасының дастарқанынан еттен бөлек, балық пен жұмыртқа да жоқ. Тіпті торт пен басқа тәттілердің өзі жұмыртқасыз дайындалады.  - Sputnik Қазақстан
Отбасының дастарқанынан еттен бөлек, балық пен жұмыртқа да жоқ. Тіпті торт пен басқа тәттілердің өзі жұмыртқасыз дайындалады.
 "150 адамды шақырып, етсіз той жасадық"

Өмірзақ пен Айнагүл Әбдіқановтар Астанада шаңырақ көтерген. 150 адамды қонаққа шақырып, етсіз-арақсыз дүбірлі той жасаған. 

"Арнайы аспаздарды шақырдық, ішімдіктің орнына қымыз қойдық. Қонақтардың бәрі мәз-мейрам болып, күліп-ойнап кетті. "Мынауларың не, ет қайда?" деген туысқандарымыз да болды. Бірақ үндемей жеді", — деп күліп еске алды ерлі-зайыпты. 

Қазір ағайын-туыс, дос-жаран екеуінің де ет жемейтініне үйренген. Тіпті той-томалаққа шақырған кезде, алдын ала хабарласып, сіздерге қандай тағам дайындап қояйық" деп сұрап та алады екен. 

"Бұрын туысқандарыма қонаққа барған кезде, тамақ жағынан қиналатын едім. Өйткені салаттың өзіне дейін құс еті мен жұмыртқа, майонез қосылған. Қазір өздері де біледі, мен де көбірек жеміс алыңдар деп тапсырыс беріп қоямын", — дейді әңгімесін жалғастырған Айнагүл. 

Ет жемеген адам қалай өзгереді?

Өмірзақ Әбдіқановтың айтуынша, ет ұзақ қорытылатындықтан, денсаулыққа зияны көп. Ет жеген адамды ұйқы қысып, энергиясы сарқылып, бойдағы күш-қуаты кете бастайды. 

"Қазір таңнан кеш батқанға дейін терлеп-тепшіп жұмыс істейтін адам жоқ. Көбі жылы кеңседе, жұмсақ орындықта отырады. Ет кеңседе отырған адамның ойлау қабілетіне кері әсер етеді. Адамның ұйқысы келіп, бір жерге қисайып, мызғып алғысы келеді. Өйткені бойдағы энергияның бәрі асқазандағы етті қорытуға кетіп жатыр. Ол дұрыс қорытылмаса, жартысы токсин болып, қанға кетеді. Содан ауру басталады", — дейді елорда тұрғыны. 

Жұбайының айтқанымен Айнагүл де келісіп отыр. Астаналық әйел ет жемегелі бері физиологиялық тұрғыдан біраз оң өзгерісті сезінген. 

"Тіпті денеңнің иісіне де дейін өзгереді, бұрын тер иісі қатты шықса, қазір мүлде жоқ деуге болады. Органдар тазарып, ағза жасушалық деңгейде жаңарады. Жеңіл тамақ тез сіңіріліп, жылдам қорытыландықтан, іш қату болмайды. Ал салмақ қосу деген тіптен жоқ", — дейді ол. 

Сонымен қатар, вегетариан әйел ет жемегеннен бері бойындағы мазасыздықтан, қорқыныш пен үрейден, ашу-ызадан арылған. 

Тергеу абақтысы, архивтегі фото - Sputnik Қазақстан
Өңірлер
"Сиыр жоқ деп ұрды". Құлдықта болдық деген ерлі-зайыпты түрмеге түсті
"Өткенмен салыстырғанда, қазір маған өмір сүру оңай", — деп ағынан жарылды ол. 

Жарық дүниеге әкелген қызының да денсаулығы жақсы, тіпті ойлау қабілеті өзге қатарластарына қарағанда анағұрлым жоғары екен. Небәрі үште болса да, әріп таниды, оқиды.

Вегетариандарға арналған дәмхана ашты

Отау құрып, үй болғаннан кейін ерлі-зайыпты Ресейден вегетариан шұжығы мен сосискаларын әкеліп, Қазақстанның түкпір-түкпіріне сата бастайды. Республика бойынша ресми дилер болады. Бірде достары вегетариан асханасын ашуға тендер өткізілгелі жатқанын айтып, қатысып көруді ұсынған. Тапсырыс беруші – медициналық орталықтардың бірінің бас дәрігері екен.  

© Sputnik / Владислав ВодневОтбасы ашқан дәмханада ет, балық пен жұмыртқаны айтпағанның өзінде, темекі, қорқор, ішімдікке қатаң тыйым салынған
Отбасы ашқан дәмханада ет, балық пен жұмыртқаны айтпағанның өзінде, темекі, қорқор, ішімдікке қатаң тыйым салынған - Sputnik Қазақстан
Отбасы ашқан дәмханада ет, балық пен жұмыртқаны айтпағанның өзінде, темекі, қорқор, ішімдікке қатаң тыйым салынған

"Дәрігердің өзі біз сияқты вегетариан екен. Біз де конкурстан сүрінбей өтіп, тендерді ұтып алдық. Сөйтіп медициналық орталықтың ішінен шағын ғана дәмхана аштық. Кейінірек ол жерден көшіп кетуге тура келді. Өйткені ғимараттың ішінде орналасқандықтан, тек алтыға дейін жұмыс істейтін. Ал адамдардың бәрі жұмыстан сол уақытта босайтынын білесіз, сондықтан тиімсіз еді", — дейді Айнагүл Әбдіқанова. 

Адамдар қалаған уақытында келіп, тамақтанып отырып емін-еркін әңгімелесетін жеке дәмхана осылай пайда болған. Қазір Астанадағы вегетариандық дәмхананың жұмыс істеп тұрғанына екі жарым жыл болды. Келушілер қатары жылдан-жылға артпаса, азаймаған. 

"Бұл біздің отбасылық бизнесіміз. Өзіміз де вегетариан болғандықтан, келген адамдарға осы мәдениетті жеткізгіміз келеді", — дейді дәмхана иесі. 

Бұл дәмхананың өзінің принциптері мен стандарттары бар. Ет, балық пен жұмыртқаны айтпағанның өзінде, темекі, қорқор, ішімдікке қатаң тыйым салынған. 

"Қыруар ақша түсетін, табысы көп бизнес деп айта алмайсың. Себебі барлық мекемеде негізгі кірісті ішімдік пен ет өнімдері әкеледі. Ал бізде мұның екеуі де жоқ. Есесіне біз халыққа пайдалы тағам ұсынамыз. Кейбіреулер неге ет жоқ деп күліп жатады, мәселе еттен бас тартуда ғана емес. Адамдардың жан-дүниесінің, ойының өзгеруі, тән мен жанның саулығы", — дейді Айнагүл. 

"Басында күледі, кейін сынайды, сосын бақылайды"

Вегетариан болу кез келген адамның қолынан келе бермейтіні сөзсіз, әсіресе етсіз тамақты менсінбейтін қазақ үшін. Одан қалса, еттен бас тартқаның үшін сені сөгіп, сынап-мінеп, айыптайтыны тағы бар. 

"Вегетариан болған кезде бірнеше сатыдан өтесің. Бас кезінде туған-туыс, дос-жаран бәрі саған күледі. Маған да туысқандарым күлген. Кейін "ой, сендер вегетариандар, сектасыңдар" айыптайды, сынайды. Үшінші сатыда жай ғана сырттай бақылайды. Адамның жасарып, өзгеріп келе жатқанын көргенде, қызығушылық танытып, сұрастыра бастайды", — дейді осының бәрін өз басынан кешірген Айнагүл. 

"Етке қарағанда, малдың қалай қиналғанын сезінемін" деген Өмірзақ Әбдіқанов болашақта тіпті сүт өнімдерінен де бас тартып, веган болуды жоспарлап отыр. 

Жаңалықтар
0